Makale

XVIII. Yüzyıl Osmanlı’sında Tasavvufî Bilgiyi Tartışmak: Saçaklızâde ile Alemî Arasındaki Ledünnî İlim ve İlham Tartışmasına Dair Bir İnceleme

Özet

On sekizinci yüzyılın başlarında dönemin Osmanlı âlimleri Saçaklızâde Muhammed el-Mar‘aşî ile ‘Alemî Ahmed Efendi arasında Saçaklızâde’nin Tertîbü’l-ulûm adlı eserindeki bazı ifadeleriyle bağlantılı olarak “ledünnî ilim ve ilham” konusuna ilişkin ilmî bir tartışma yaşanmıştır. Tartışma kapsamında her iki âlim de konuya ilişkin birer risale yazmışlardır. Risalelerden Saçaklızâde’ye ait olan Risâletü’l-cevâb başlıklı metin Süleymaniye Kütüphanesi’nde mevcuttur. Alemî’nin el-İfhâm fi’l-ilhâm başlıklı risalesi ise Türkiye’deki yazma eser kütüphaneleri kataloglarında görünmemektedir. Bununla beraber Saçaklızâde’nin risalesinde tartışmada tarafların öne sürdüğü görüşlere önemli ölçüde yer verilmiştir. Dolayısıyla yalnızca Saçaklızâde’nin risalesinden hareketle tartışmayı takip etmek mümkündür. Tartışılan konunun İslam düşünce tarihinde bir bilgi kaynağı meselesi olarak özellikle sûfîler ile kelâmcılar arasında ihtilafa neden olduğu düşünüldüğünde bu risale üzerinden tartışmayı incelemek, Saçaklızâde ile Alemî’nin fikrî yapıları ile Osmanlı ilim ve düşünce hayatının özellikleri hakkında bazı kanaatler elde etmek adına faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ledünnî ilim ilham Saçaklızâde Alemî Ahmed Efendi Osmanlı ilim ve düşünce geleneği on sekizinci yüzyıl