Özet
Bu makalenin amacı Basra Mu‘tezilesi’nde yer alan insana dair iki tasavvurun teorik fizik, bilgi ve ah-
lak gibi alanlardaki temellerini ve yansımalarını göstermektir. Nitekim Nazzâm’la başlayan, Câhız’la devam
eden ve atomculuğun reddi üzerine kurulu olan Mu‘tezilî gelenekte insan esas itibariyle ruhtan ibaret iken
beden bir araç konumundadır. Ebü’l-Hüzeyl’le başlayan, Kâdî Abdülcebbâr ile zirveye ulaşan ve atomculu-
ğun kabulüne dayanan Mu‘tezilî gelenekte ise insan bedenden ibaret olup ruh, eylemleri yönlendirmekten
yoksun bir esinti mesabesindedir. İnsana ilişkin bu yaklaşımları sadece ruh-beden sorunu açısından değer-
lendirmek doğru değildir, çünkü bu yaklaşımların sonuçlarını bilgi ve ahlak gibi insana dair konularda da
görmek mümkündür. Nitekim insanın doğasını kabul eden Nazzâm ve taraftarları benliğin inşası gibi konu-
ları gündemlerine alırken, doğa ya da süreğen herhangi bir gücün var olduğunu reddeden Ebü’l-Hüzeyl ve
taraftarları ise öznenin değil, eylemin gelişimine odaklanmışlardır. Bu da her iki geleneğin fizik, psikoloji,
bilgi ve ahlak gibi alanları birbirleriyle uyumlu olarak ele aldıklarını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Nazzâm Ebu’l-Hüzeyl Mu‘tezile atomculuk nefs insanın doğasıPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Yunus Cengiz, Doç. Dr., Mardin Artuklu Üniversitesi
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.4.2.M0056
- Yıl: 2018 (Nisan) / Cilt: 4 / Sayı: 2
- Sayfa: 55-72
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 16 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git