Özet
İslâm felsefenin klasik dönem çalışmalarının ardından, on ikinci yüzyıl sonrasında ortaya çıkan yeni yapılanma-
nın resmini görmek ve sonraki süreci anlamak bakımından İbn Kemmûne (ö. 1284) dikkat çeken isimlerdendir. Bu
makale onun daha önce akademik camiada tartışılmamış cisim teorisiyle ilgilidir. Bundan dolayı konu, mümkün bir
mahiyet olarak cismin nasıl varlık kazandığı ve bu süreci yönlendiren ilkelerin tabiat alanına nasıl yansıdığı, cismin
ne olduğu, kurucu unsurları, çeşitleri, nitelikleri ve eklentileri çerçevesinde tabiat felsefesi ve metafizikle bağlantılı
olarak ele alınmıştır. Böylece İbn Kemmûne’ye göre ilk cismin ilk felek olduğu, daha sonrakilerin sudûr süreci içe-
risinde meydana geldiği ve cismin sebebinin akıl olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca madde ve sûretten oluşan cismin;
kesintisiz, kendisine işaret edilen ve aklen sonsuz bölünebilir bir cevher olduğu belirlenmiş, ancak cismin kurucu
unsurlarından olan madde ve sûretin cevher kategorisi altında değerlendirilmediği görülmüştür.
Diğer taraftan İbn Kemmûne’nin müstakil eserlerinde ve şerhlerinde Meşşâî ve İşrâkî geleneğin cisim hakkındaki
temel iddialarına yaklaşımı gözden geçirilmiştir. Bu iddiaların detayında yapılan ispatlar ve akıl yürütmelerde, cismin
tanımı ve tabiatı konusunda İbn Kemmûne’nin büyük oranda İbn Sînâ gibi, cismin nitelikleri ve eklentileri konusunda
ise kısmen Sühreverdî gibi düşündüğü anlaşılmıştır. Çalışmada Sühreverdî’de dönüşüm geçiren İbn Sînâ’nın cisim
teorisinin, İbn Kemmûne’de nasıl şekillendiği ve bu bağlamda özgün bir içeriğinin olup olmadığı araştırılmıştır. Böy-
lece sistem kurucu olan her iki filozoftan sonra, İslâm düşüncesinde felsefî birikimin değişim, dönüşüm ve aktarım
sürecini takip edebilmek açısından makalenin alana katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
İbn Kemmûne cisim cevher araz madde sûretPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Fatma Zehra Pattabanoğlu, Doç. Dr., Kastamonu Üniversitesi
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.7.1.M0087
- Yıl: 2021 (Nisan) / Cilt: 7 / Sayı: 1
- Sayfa: 69-91
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 22 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git