Özet
Takıyyüddin Râsıd (ö. 993/1585), Osmanlı riyâzî ilimler geleneğinin en önemli temsilcilerinden biridir. Günümüze
ulaşan eserlerinden araştırmalarını astronomi, astronomi aletleri, matematik, optik, mekanik ve fizik konularında
yoğunlaştırdığı anlaşılır. Osmanlı’nın tek rasathanesi olan İstanbul Rasathanesi’ni kurması ve yönetmesi, Râsıd’ı
birçok yönden önemli bir figür haline getirmiştir. Ancak mezkûr öneme rağmen onun öğrendiği, öğrettiği, ürettiği
ve kullandığı matematik çok az sayıda araştırmaya konu olmuştur. Halbuki yapılan bir işin veya üretilen bir eserin
niteliğini ve seviyesini belirlemenin önde gelen yolu, nasıl bir “alet” ile meydana getirildiğine bakmaktır. Dolayısıyla
bu makalede, riyâzî ilimlerde tebarüz etmiş bilginlerin ilmî karakteri ve kariyerini ortaya koymanın, matematik
eserlerinin tahlilinden geçtiği tezinden yola çıkılarak Takıyyüddin Râsıd ’ın cebir risalesinin editio princeps, tercüme
ve değerlendirmesi sunulacaktır. Cebir ilminin, herhangi bir konuda, mikdârî veya adedî fark etmeksizin karşılaşılan
tüm problemlere uygulanabilme mizacı, mezkûr tezi ve dolayısıyla makalenin amacını daha anlamlı hale getirir. Klasik
matematik eserlerinin sahih bir tetkiki için öncelikle orijinal metnin doğrulanması ve kolay bir okuyuş sağlayacak surete
sokulması, ardından söz konusu dile kazandırılması ve son olarak matematiksel tahlil ve tarihsel değerlendirmeye
tabi tutulması gerekliliği de makalenin ana yapısı ve muhtevasının gerekçesini açıklar.
Anahtar Kelimeler
Takıyyüddin Râsıd Osmanlı cebir tarihi Osmanlı matematik tarihi cebir matematikPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Elif Baga, Dr. Öğretim Üyesi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.7.2.M0151
- Yıl: 2021 (Ekim) / Cilt: 7 / Sayı: 2
- Sayfa: 1-52
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 42 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git