Özet
Şemseddin Muhammed b. Eşref el-Hüseynî es-Semerkandî, VII/XIII. asrın sonları ve VIII/XIV. asrın ilk çeyreğinde Tür- kistan’da yaşamış önemli bir Türk-İslam âlimidir. Yazar, 22 Şevval 722/3 Kasım 1322 tarihinde vefat etmiştir. Semerkandî, telif ettiği eserler ile aklî ve naklî ilimlerde kendisini kanıtlamış ve ilim dünyasına önemli katkılar sağlamıştır. Semerkandî’nin hayatı hakkında kısıtlı bilgiler veren tabakat kitapları onun kelâma dair risalesinden söz etmemektedir. Ancak üslup, içerik ve ilgili nüsha suretlerinin incelemesi sonucunda ona ait bir risalenin varlığı kanaatine ulaşılmıştır. Söz konusu risalenin içeriği tahlil edilmiş ve Semerkandî’nin risalesi bağlamındaki kelâmî görüşleri ortaya koyulmuştur. Söz konusu risaleye ilişkin üç adet nüshaya erişim sağladık. Çeşitli karinelere dayanarak Semerkandî tarafından yazdırıldığını düşündüğümüz Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli 2432 numarada kayıtlı olan nüsha, tahkik çalışmamızda esas alınmış; Süleymaniye Kütüphanesi, Cârul- lah 1247 numarada kayıtlı olan nüsha ile Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya 4800 numarada kayıtlı olan diğer nüshalardaki farklılıklar dipnotta belirtilmiştir. Risalenin tercümesinde mümkün olduğu kadar metne sadık kalmaya ve kavramları muha- faza etmeye çalışılmış; meselelerin anlaşılır bir Türkçeyle ifade edilmesine özen gösterilmiştir. Semerkandî, risalesinde Ehl-i Sünnet’in Allah’ın sıfatlarının O’nun zâtının aynısı da O’ndan başkası da olmadığı, isim ve müsemmânın özdeşliği ve cevher-i ferdin varlığı hakkındaki görüşlerini tahlil etmektedir. O, söz konusu meseleleri analiz ederek zât-sıfat ve isim-müsemmâ ilişkisi hakkındaki anlaşmazlıkları lafzi ihtilafa indirgemiştir. Ayrıca teorik fizik bağlamında genel kelâmî anlayışa uygun olarak cevher-i ferdi kabul etmekte ve kendi özgün delillerini ileri sürmektedir.
Anahtar Kelimeler
Şemseddin es-Semerkandî er-Risâletü’ş-Şerîfe [fi’l-Kelâm] zât sıfat isim müsemmâ cevher-i ferdPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: İsmail Şık, Prof. Dr., Çukurova Üniversitesi
Tarık Tanrıbilir, Dr. Öğr. Üy., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi - DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.8.2. M0174
- Yıl: 2022 (Ekim) / Cilt: 8 / Sayı: 2
- Sayfa: 51-88
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 38 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git